Ngày càng có nhiều học sinh sử dụng thuốc lá điện tử, thậm chí còn coi như “mốt". Trào lưu này đã gây ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống và sức khỏe của học sinh.
Mới đây 1 học sinh nam khối lớp 9 ở trường THCS P.B.C. trên địa bàn huyện bị ngất do hút thuốc lá điện tử. Nguyên nhân là do sau khi hút thuốc lá điện tử thì xuất hiện cơn run tay, chân, chóng mặt, hoảng sợ, khó thở. Việc học sinh nam này sau khi hút thuốc lá điện tử bị ngất không phải trường hợp đầu tiên, trước đó đã có nhiều trường hợp tương tự xảy ra; nhiều trường hợp học sinh vào viện cấp cứu trong trạng thái kích thích, loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp do ngộ độc các chất trong thuốc lá điện tử. Không chỉ học sinh THPT, THCS mà hiện nay còn có cả học sinh tiểu học; không chỉ học sinh nam mà cũng có rất nhiều học sinh nữ sử dụng thuốc lá điện tử do bị bạn bè lôi kéo rủ rê.
Theo kết quả Điều tra sức khỏe học sinh toàn cầu của Tổ chức Y tế thế giới năm 2019 với gần 7.800 học sinh tại 21 tỉnh, thành phố của Việt Nam cho thấy có 2,57% học sinh trong độ tuổi từ 13-17 hút thuốc lá điện tử, tỷ lệ này ở học sinh thành thị là 3,77%. Với học sinh THCS, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử là 2,15% và 3,1% với học sinh THPT.
Thuốc lá điện tử có rất nhiều tên gọi khác nhau. Chúng cũng được thiết kế đa dạng, có thể giống điếu thuốc lá truyền thống hoặc tương tự một chiếc bút, ổ đĩa, thỏi son… do vậy, học sinh dễ dàng sở hữu có thể mang vào lớp nhưng không bị phát hiện. Mới đây Bộ Y tế đã chỉ ra trong chế phẩm của thuốc lá điện tử có tới 7.000 chất độc và 70 chất hóa học gây ung thư. Đặc biệt chất hắc ín sinh ra trong quá trình làm nóng, đốt các chế phẩm thuốc lá điện tử rất hại cho sức khỏe. Ngoài tác hại như thuốc lá truyền thống, khi hút thuốc lá điện tử còn phải dùng dụng cụ nung nóng hóa chất rất dễ phát nổ. Các chất tạo mùi trong dung dịch thuốc lá điện tử cũng có thể gây hại cho cơ thể…
Với thành phần nicotine trong thuốc lá điện tử dễ gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, suy giảm trí nhớ, thậm chí, sản phẩm này có thể gây ra nguy cơ đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ, suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng. Bên cạnh đó, thuốc lá điện tử, với các ống dung dịch đốt không có định lượng về nồng độ nicotine và tạp chất, dẫn đến nguy cơ người sử dụng tăng liều lượng nicotine và gây ra nghiện cũng như ngộ độc cấp tính. Qua một số nghiên cứu cho thấy, thuốc lá điện tử gây ung thư gấp 15 lần thuốc lá điếu. Độc tính của thuốc lá không khói (thuốc lá nhai và thuốc lá hít) thay đổi tùy theo thương hiệu thuốc. Các nguy hại bao gồm bệnh lý tim mạch, bệnh lý khoang miệng như ung thư, tụt lợi, viêm lợi, viêm nha chu, các biến chứng… Đáng lo ngại, trong thuốc lá điện tử mà nhiều học sinh đang hút có loại ma túy khó nhận biết, phải qua nhiều xét nghiệm, kiểm tra mới phát hiện được.
Gần đây, một số sản phẩm thuốc lá điện tử mới còn chứa chất ADB - Butinaca gây ảo giác tương tự các chất ma túy thuộc nhóm cần sa tổng hợp. Theo Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an, gần đây tội phạm ma túy đã chế tạo những chất ma túy mới chưa có trong danh mục cấm đựng trong dung dịch thuốc lá điện tử, dùng dụng cụ thuốc lá điện tử để sử dụng trái phép.
Để hạn chế tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử hiện nay ở lứa tuổi vị thành niên, chuyên gia khuyến cáo, vai trò của gia đình, trong đó cha mẹ rất quan trọng. Cha mẹ cần dành thời gian quan tâm, lắng nghe trẻ và giám sát trẻ trên cơ sở tôn trọng, tránh dẫn đến các hành vi chống đối do bị áp đặt.
Phụ huynh và nhà trường cần phối hợp để tăng cường công tác quản lý, giáo dục, quan tâm đến các em, đặc biệt ở tuổi vị thành niên. Bên cạnh đó, nhà trường cũng giáo dục để học sinh nhận thức được các chất gây nghiện và tác hại do sử dụng chất gây nghiện. Tăng cường các hoạt động ngoại khóa để giải tỏa căng thẳng sau giờ học.
Các chuyên gia cũng chia sẻ một số dấu hiệu sớm nhận biết trẻ dùng thuốc lá điện tử, đó là: Trẻ có những dấu hiệu bất thường về sức khỏe như ho, hụt hơi, khó thở vì trong thuốc lá điện tử có một số chất có hại cho phổi. Hay có biểu hiện lo âu, cáu gắt, thậm chí có xu hướng tham gia các hành vi mạo hiểm… Khi phát hiện những dấu hiệu bất thường, cần liên hệ với bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để được thăm khám và điều trị sớm. Không thể làm ngơ trước thực trạng thuốc lá điện tử tấn công học đường. Các nhà trường cần đẩy mạnh tuyên truyền để học sinh hiểu được tác hại của thuốc lá điện tử với sức khỏe; tăng cường kiểm soát để các em không bị dụ dỗ mua và sử dụng. Cha mẹ cũng cần giúp các em hiểu tác hại khôn lường khi sử dụng thuốc lá điện tử. Ngoài kể chuyện, khuyên bảo, phụ huynh có thể cho các con xem các đoạn video ngắn về tác hại khi hút thuốc. Cần có sự đồng hành cùng con trong cuộc chiến với thuốc lá điện tử khi con ở nhà cũng như khi đến trường. Những người thân trong gia đình phải làm gương không hút thuốc lá để các em học và làm theo.
Trước những tác hại và số lượng người sử dụng thuốc lá điện tử ngày càng tăng ở Việt Nam, nhất là giới trẻ, cuối năm 2022, Bộ Y tế đã đề xuất Chính phủ cấm toàn bộ các sản phẩm thuốc lá mới.